इंश्युरंस चे प्रकार - टर्म इंश्युरंस .

आपण माझ्या आधीच्या पोस्ट मध्ये गुंतवणूक आणि इंश्युरंस याबद्दल ची बेसिक माहिती घेतली. (लेखाचा दुवा : इंश्युरंस आणि इन्व्हेस्टमेंट…) .

======================================================

     आज आपण या भागात इंश्युरंस चे विविध प्रकार , त्याबाबत असलेले काही समज-गैरसमज आणि काही इंश्युरंस विकत घेण्यापुर्वीच्या काही बेसिक बाबी यांच्या वर चर्चा करूत.

     मागील भागात आपण कोणताही इंश्युरंस घेण्याआधी काय काय सावधानता बाळगायला पाहिजे ते बघितलं. पण ही सगळी कसरत तिथेच थांबत नाही. उलट खरी कसरत इथून पुढे सुरू होते.

     ईश्युरंस घेताना आपण बरेच शब्द ऐकतो , टर्म इंश्युरंस , हेल्थ इंश्युरंस , लाईफ इंश्युरंस ,जनरल इंश्युरंस ईत्यादी. आपण या सगळ्यांबद्दल इथून पुढे जाणून घेउत. पण हे करत असताना , मागील भागात दिलेल्या टिप्स लक्षात ठेवणे आणि बरहुकूम पाळणे गरजेचे आहे.

     त्या व्यतिरिक्त , कोणताही ईश्युरंस घेताना खालील बाबींचाही विचार करणे अतिशय गरजेचे आहे. जसे की ,

1. इंश्युरंस चा टाईप कोणता आहे ? (हेल्थ , टर्म, लाईफ ,जनरल ईत्यादी)
2. इंश्युरंस घेण्याची/काढण्याची बरोब्बर वेळ.
3. ईश्युरंस ची PPT अर्थात प्रीमियम पेइंग टर्म.
4. इंश्युरंस कवरेज ची व्याप्ती.
5. इंश्युरंस पॉलीसी सोबत येणारे रायडर्स व वेगळे विकत घ्यावे लागणारे Top-up रायडर्स.
6. इंश्युरंस प्रीमियम आणि मिळणारे कवरेज यांचा तौलनिक अभ्यास.
7. आपली गरज आणि भविष्यातील गरजांचे प्लानिंग .

या सगळ्याचा विचार केल्यानंतर आपण आता एकेक करून इंश्युरंस च्या प्रकारांबद्दल चर्चा करू .

टर्म इंश्य्युरंस :

     ढोबळ मानाने पहाता , हा ईश्युरंस चा असा प्रकार आहे की तो प्रत्येकानेच घ्यायला हवा असं माझं वैयक्तिक मत आहे. आपल्या देशातील अपघात, रोगराई, जीवनमान आणि नवनवीन उजेडात येत असलेले रोग/आजार पाहता इंश्युरंस हा आपल्या जीवनाचा एक आधारस्तंभ आहे असे म्हंटले तरी वावगे ठरणार नाही. आपल्या देशात इंश्युरंस या प्रकाराबद्दल एकंदरीतच उदासीनता आणि अज्ञान दिसून येते , हे ही काळजीचे ठरू शकते.

     आपण साध्या शब्दात जर समजून घ्यायचं झालं तर आपण या इंश्युरंस च्या प्रकारास "पोस्ट-मोर्टेम" इंश्युरंस सुद्धा म्हणू शकतो. कारण की, या प्रकारचा जो इंश्युरंस असतो , त्याची "सम अश्योर्ड" ही इन्श्युर्ड व्यक्तीच्या निधना नंतरच मिळते. त्यामुळे आपण या प्रकारच्या इंश्युरंस ला आपल्या हयातीनंतर आपल्यावर अवलंबून असलेल्या लोकांसाठीच्या "भविष्यातील उत्पन्नाची तजवीज" असेही म्हणू शकतो.

     अर्थात , इंश्युरंस घेताना नाण्याच्या २ ही बाजू लक्षात घेतल्या पाहिजे. आपल्याला वरील प्रकारच्या इंश्युरंस चा तेव्हाच फायदा होईल जेव्हा आपण खालील बाबींचे कटाक्षाने पालन करू :

1. ड्यू असलेला प्रीमियम वेळेत अथवा ग्रेस पिरेड च्या आत भरणे.
2. इंश्युरंस पहिल्यांदा घेताना आपल्या आरोग्य-जीवनमान-मेडिकल हिस्ट्री आणि इतर महत्वाच्या बाबींबद्दल तंतोतंत खरी माहिती देणे.
3. इंश्युरंस घेताना PPT आणि कवरेज चा वेळ ( अबक वर्षे) हा निट तपासून पाहणे.
4. आपल्या उत्पन्नाचे बरोबर आणि खरे विवरण देणे.
5. शक्यतो प्रीमियम स्वत: भरणे , म्हणजेच एजन्सी , नोकर ,इतर व्यक्ती यांवर अवलंबून न राहता तो भरला गेला आहे याची स्वत: खात्री करून घेणे.
6. इंश्युरंस काढल्यानंतर काही काळाने व्याधी जडल्यास तशी नोंद कंपनी च्या दफ्तरात होईल असे कटाक्षाने पाहणे.
7. नॉमिनी ची नोंद न चुकता करणे.
8. कोणत्या प्रकारचा मृत्यू या पॉलिसी मध्ये "कव्हर" आहे हे न चुकता पहाणे. आणि शक्य असल्यास "अपघात मृत्यू / दंगली " असे रायडर्स उपलब्ध असल्यास ते सुद्धा घेणे.

इंश्युरंस किती घ्यावा ?

 --------------------------

साधारणत: टर्म इंश्युरंस घेताना , आपल्या नजीकच्या काळातील टार्गेटस आणि दूरच्या भविष्यातील टार्गेटस यांचा सारासार विचार करून अन त्याला किती पैसा लागू शकतो याचाही विचार सोबत करून, तितकी "सम अश्योरर्ड" आपल्यावर अवलंबून लोकाना (Nominees) खात्रीने मिळेल इतका इंश्युरंस पुरेसा ठरतो. 

इंश्युरंस कधी काढावा ?

 ----------------------------

टर्म इंश्युरंस जितका लवकर जमेल तितक्या लवकर काढलेला फायदेशीर ठरतो. असे केल्याने आपल्या कमी वयोमार्यादेमुळे कमी प्रीमियम चा लाभ ही घेता येतो , आणि आरोग्य विषयक अडचणी या वयात कमी असल्याने त्या बाबतच्या एक्स्ट्रा प्रीमियम चा भार कमी होण्यास ही मदत होते.

इंश्युरंस कोणाकोणाचा काढावा ?

 --------------------------------------- 

वेगवेगळ्या कंपन्याची या बाबतची धोरणे वेगळी असतात. पण वर सांगितल्या प्रमाणे "टर्म" हा प्रकार "Income Replacement" अश्या दृष्टीने पाहिला जात असतो. त्यामुळे आपल्यावर अवलंबून व्यक्ती यांचा टर्म इंश्युरंस आपण काढू शकत नाही. थोडक्यात जी व्यक्ती कमावती आहे तिलाच टर्म इंश्युरंस घेता येतो.

पण या अडचणी ला पर्याय ही उपलब्ध आहे , तो म्हणजे लाईफ अथवा मेडिक्लेम इंश्युरंस.

आणखी काही लक्षात ठेवण्याचे मुद्दे :

---------------------------------------------- 

1. टर्म इंश्युरंस हा इंश्युरंस आहे , त्यामुळे त्याच्याकडे इन्वेस्टमेंट म्हणून पाहणे चुकीचे ठरते.
2. टर्म इंश्युरंस हा नावाप्रमाणे एका "टर्म" साठी असतो हे कायम लक्षात ठेवायला हवे , त्यामुळे इथे प्रीमियम वेळेत भरणे आणि पॉलीसी "ईन-फोर्स" असणे फार महत्वाचे आहे.
3. या इंश्युरंस चा प्रीमियम हा आपण "भविष्यातील जिवीत हानी आणि त्यामुळे होणारे आर्थिक नुकसान" याच्या भरपाई ची फीस आहे असेच समजावे. त्यामुळे PPT अथवा टर्म संपल्यावर आपल्याला आपण भरलेले पैसे परत मिळत नसतात याची खुणगाठ पक्की असू द्यावी.
4. टर्म या प्रकारात इंश्युअर्ड व्यक्तीच्या निधनाच्या नंतरच पैसा क्लेम च्या स्वरूपात परत मिळतो.  
5. आयकर कायदा १९६१ अन्वये कलम ८०सी अंतर्गत वरील प्रकारचा प्रीमियम भरलेला असल्यास करपात्र उत्पन्नात वजावटीची तरतूद आहे.
6. वर मांडलेल्या मुद्द्या नुसार , टर्म इंश्युरंस हा "Income Replacement"  स्वरूपाचा असल्याने , गरज पडल्यास आपले उत्पन्न सिद्ध करायची वेळ येउ शकते. त्यामुळे आपले आयकर विवरण पत्र अर्थात Income Tax Return वेळेत आणि बरोबर पद्धतीने भरणे सुद्धा महत्वाचे आहे.

 आपण वरील चर्चा काही उदाहरणाच्या स्वरूपात बघू :

श्री अबक , यांचे वार्षिक उत्पन्न ३ लाख रु होते. दुर्दैवाने २०१५ साली त्यांचा मृत्यू ओढावला. त्यांच्यावर त्यांची पत्नी , २ मुले आणि आई-वडील अश्या जवाबदारीचा भार होता. परंतू त्यांनी वेळेत इंश्युरंस काढलेला नसल्याने , आज त्यांच्यावरील अवलंबून असलेल्या सर्व व्यक्तींचे जिवन अंधारात आहे. मुलांची शिक्षणे बाकी आहेत , आई-वडीलांची आजारपण , घरखर्च कसा निभावणार हा प्रश्न आ वासून उभा आहे.

काय शक्य झाले असते ?

श्री अबक यांनी वेळेत टर्म इंश्युरंस काढून त्याचा वेळच्या वेळी भरणा केला असता , तर त्यांच्या पश्चात घरच्यांना अंदाजे** ७५ लाख रुपये एकरकमी मिळाले असते.

(आजच्या घडीला वयाच्या ३० किंवा कमी वयात इंश्युरंस काढल्यास वार्षिक १०-१५ हजार भरल्यास , ७०-७५ लाखाचा इंश्युरंस मिळणे सोपे आहे.)

सुदैवाने ज्या वर्षी श्री अबक यांनी प्रीमियम भरला त्या वर्षी त्यांना काही झाले नाही असे गृहीत धरले तरीही त्याचा कर-सवलतीच्या रूपाने "फुल ना फुलाची पाकळी" असा फायदा होतोच -

प्रीमियम        Tax Rate     कर सवलत प्रीमियम

१००००     १०%      १०००      ९०००

१००००     २०%      २०००      ८०००

१००००     ३०%      ३०००      ७०००

या उदाहरणामध्ये वरील प्रकारचे क्लेमचे पैसे (७५ लाख) हे करमुक्त** असतात. त्यामुळे पुढील कालचा विचार करता आणि महागाई गृहीत धरून हे ७५ लाख रुपये श्री अबक यांच्या कुटुंबास कमीतकमी १० वर्ष नक्कीच आधार देऊ शकतात.

 -------------------

पुढील भागात आपण "मेडिक्लेम" आणि "हेल्थ" इंश्युरंस या बद्दल चर्चा करूत.

 -------------------

05/05/2015

सीए केदार दत्तात्रेय गोगटे

B.Com ; ACA ; MCA ; DISA (New Delhi)

ca.kdgogate@gmail.com

इंश्युरंस आणि इन्व्हेस्टमेंट - अर्थात "टू बी ऑर नॉट टू बी !!" ची गोष्ट ...

जनसामान्यांमध्ये इंश्युरंस आणि इन्व्हेस्टमेंट या दोन गोष्टींबद्दल कमालीची कन्फ्युजंस , समज गैरसमज आढळून येतात . आणि आजकाल जश्या जश्या  पेन्शन मिळणाऱ्या नोकऱ्या कमी होत चालल्या आहेत त्या प्रमाणात हे गैर समज वाढत असल्याचे दिसून येत आहे.

सामान्यत: हातात असलेला पैसा कुठेतरी गुंतवला की मनावरचे दडपण कमी होते. (असं आपल्याला वाटतं ) पण आपण काही गोष्टी साफ विसरून जातो , उदाहरणार्थ :

1)      आपल्याला नक्की काय हवे होते अथवा आहे ?

2)      आपल्याला जे हवे होते, ते या व्यवहारातून मिळणार आहे का ?

3)      जे आऊटकम या व्यवहारातून मिळणार आहे ते आपल्याला पुरेसे अथवा उपयोगाचे आहे का ?

4)      व्यवहारातून नफा मिळणार आहे का ? "Risk-cover" काय आहे ?

5)      आपण जो व्यवहार केलाय तो फक्त आपल्यालाच उपयोगी आहे ? का पूर्ण कुटुंबाला त्याचा उपयोग होणार आहे ?

6)      आपण जे पैसे व्यवहारात गुंतवत आहोत , त्याची विल्हेवाट समोरील कंपनी/एजन्सी/इंश्युरर कशी लावणार आहे ?

तर एकंदरीत असं पाहिलं , तर १० मधील ७ व्यक्तीना  वरील प्रश्नांची आणि त्यांच्या उत्तरांची कल्पना असेलच असं नाही.

त्यामुळेच की काय फसव्या किंवा कमी प्रतीच्या गुंतवणूक कंपनीज किंवा इंश्युरंस कंपनीजचं फावतं . म्हणून कोणतीही गुंतवणूक करण्या आधी , जसं आपण आपल्या घरच्या लोकांशी सल्ला मसलत करतो , त्याच प्रमाणे आपले कौटुंबिक "कर-सल्लागार" किंवा "चार्टर्ड-अकौंटंट" यांच्याशी चर्चा करण्याची खुणगाठ बांधणे प्रत्येकासाठी फार गरजेचे आहे.

पण नुसतं त्या चर्चेने भागणार नाही. आपल्याला स्वत:स सुद्धा काही अतिशय बेसिक बाबींची माहिती असणे फार गरजेचे आहे. आपण येथे आता काही अश्याच बाबींवर थोडी चर्चा करू आणि काही गोष्टीमधील बेसिक फरक समजावून घ्यायचा प्रयत्न करू.

1)      फीस ,कमिशन,चार्जेस इत्यादी ?? अर्थात "वाघ म्हंटल तरी खाणार वाघोबा म्हंटल तरी खाणार !!"

बरेचदा असा अनुभव येतो की लोक कमीतकमी पैश्यात जास्तीत जास्त "कमाई/फायदा" कशी/कसा होईल हे पहातात. इथेच खरी गोम आहे. आपणं पहिल्यांदा हे समजावून घेतलं पाहिजे की समोरची (इंश्युरंस/गुंतवणूक) कंपनी सुद्धा धंदा करायला बाजारात उतरलेली आहे. सबब "There are NO Free Lunches !!"  हे कायम लक्षात ठेवायला हवं. त्यामुळे , प्रत्येक कंपनी तुम्ही त्यांच्याशी करत असलेल्या प्रत्येक व्यवहारात काही प्रमाणात "नफा" कमावणारच हे पक्कं लक्षात घ्यायला हवं. पण कोणताही व्यवहार करायच्या आधी लेखी स्वरूपात वरील चार्जेस आणि आकाराची माहिती घेणे फार महत्वाचे ठरते.

2)      "इंश्युरंस का गुंतवणूक ? अर्थात " आंधळीपेक्षा तिरळी बरी."

यानंतर  आपल्याला आता नक्की कोणता व्यवहार करायचा आहे याचे "One-to-One Analysis" करणे फार गरजेचे आहे. कारण बऱ्याच लोकाना इंश्युरंस आणि गुंतवणूक यातला नक्की फरक काय ? या बद्दल बरेच समज-गैरसमज आहेत. त्यामुळे या दोघांतील बेसिक फरक समजावून घेणे फार महत्वाचे आहे.

इंश्युरंस V/s गुंतवणूक

a)      इंश्युरंस हा आपण आपल्या "जिवीताचे" अथवा "आरोग्याचे" रक्षणार्थ अथवा भरपाईस्तव काढतो . गुंतवणूक ही फक्त "फायदा" कमावण्यासाठी केली जाते.

b)      इंश्युरंस मधून साधारणत: "रिटर्न्स" ची अपेक्षा धरणे टाळावे. पण गुंतवणुकीतून काही न काही प्रमाणात फायदा हा व्हायलाच हवा. तसेच , गुंतवणुकीतून "जिवीत/आरोग्य" रीस्क कवर चा विचार करणे संयुक्तिक नाही कारण गुंतवणूक ही इंश्युरंस नसते.

c)      इंश्युरंस हा साधारणत: स्वत:चा , कुटुंबाचा , वस्तूंचा किंवा अवलंबून व्यक्तींचा काढला जातो. यावर ठरते की "जिवीत/आरोग्य" हानी झाल्यास पैसा कोणास / कधी मिळेल. पण गुंतवणूक ही मुख्यत: स्वत:च्या (Joint अथवा Co-investment अपवाद वगळता ) नावावर केली जाते.

d)      इंश्युरंस ही बाब प्रत्येकास अत्यंत गरजेची आहे. गुंतवणुकीचे तसे नाही , गुंतवणूक न करता आपण आपला पैसा ठेवींच्या स्वरूपात बँकेत ठेऊ शकता.

e)      या शिवायही काही फरकांचा बारकाईने विचार करणे आवश्यक आहे. परंतू बेसिक फरक जाणून घेण्यासाठी वरील मुद्दे पुरेसे आहेत.

3)      योग्य कंपनी निवडणे !! अर्थात "निंदकाचे घर असावे शेजारी !! "

आपण एकदा मुद्दा क्र १ आणि २ समजावून घेतले की आता आपला प्रवास पुढे सरकतो . आता पुढचा प्रश्न हा , की कोणाशी व्यवहार करायचा ? या प्रश्नाचे इथ्यंभूत उत्तर कर सल्लागार देईलच पण आपणही "घराचा अभ्यास" करणे तितकेच महत्वाचे आहे.

तर एकंदरीत आपल्याला ज्या गोष्टीचा व्यवहार करायचा आहे , म्हणजे गुंतवणूक अथवा इंश्युरंस, त्या क्षेत्रात काम करणाऱ्या कंपनीज चे काही "Vital Stats " पाहणे फार गरजेचे ठरते. उदा:

तुम्हाला जर इंश्युरंस काढायचा असेल किंवा गुंतवणूक करायची असेल तर  ,

a)      क्लेम सेटलमेंट रेशियो किंवा "EPS" अर्थात अर्निंग पर शेयर 

b)      कंपनीचा मार्केट शेयर

c)      सद्य परिस्थितीत कंपनीविरुद्ध चालू असलेले काही खटले ई.

d)      ऑप्शनल रायडर्स , कंपलसरी रायडर्स , अटी ई. ची माहिती.

e)      कंपनी ची आर्थिक स्थिती आणि "फायनंशियल हिस्ट्री"

f)       आजूबाजूचे लोक ज्यांनी या कंपनी शी व्यवहार केला आहे त्यांचे अनुभव.

g)      तुम्ही घेत असलेल्या "प्रोडक्ट" ची इथ्यंभूत "लेखी" माहिती.

h)      कंपनीचा "असेट-बेस" , "मार्केट सिक्योरिटी आणि कॅपिटलायझेशन"

i)       कंपनीच्या "Management staff and Key Persons"  बद्दल माहिती .

या आणि अश्या काही बेसिक गोष्टींबद्दल तरी किमान माहिती असणे प्रत्येकास गरजेचे आहे.

4)      गुंतवणूक आणि इंश्युरंस - वाटणी ? अर्थात "ज्वारी पेरली तर गहू कसा उगवणार?"

बरेचदा असे आढळून येते की लोक गरजेपेक्षा जास्त गुंतवणूक अथवा इंश्युरंस काढून ठेवतात. आता यात आणखीन त्रासाचा भाग हा आहे की गुंतवणूक एकवेळ जास्त झाली तर त्यात सुधारणा करून आपण योग्य तितकी गुंतवणूक चालू ठेवू शकतो, पण इंश्युरंस करताना एक गोष्ट कायम लक्षात ठेवायला हवी की इंश्युरंस हा आपल्या सरासरी उत्पन्नाच्या जास्तीत जास्त १० पटच घ्यावा. जास्त घेतल्यास आपला क्लेम "पेंडन्सी" मध्ये जाऊन कायदेशीर बाब उत्पन्न होण्याचा संभव असतो. त्याचप्रमाणे हे ही लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे की गुंतवणूक हा काही इंश्युरंस ला पर्याय ठरू शकत नाही. आणि त्याच प्रमाणे इंश्युरंस हा काही गुंतवणुकी ला पर्याय ठरू शकत नाही.

त्यामुळे इंश्युरंस काढताना , समजा आपणा स्वत:स काही झाले तर आपण काढलेली कर्जे , मुलांची शिक्षणं , लग्न , इतर जवाबदाऱ्या पूर्ण करून आपल्या जोडीदारास पुढील १० वर्षे तरी तरतूद होईल इतक्या "सम-अश्योर्ड" चा इंश्युरंस काढणे हा "थंब-रूल" कायम पाळला पाहिजे. या शिवाय , आपल्या जीवितास हानी होऊन आपण कमावते राहू शकत नाही , अशी शक्यता गृहीत धरून त्या प्रकारचा इंश्युरंस असणे सुद्धा फार महत्वाची बाब आहे. त्यामुळे टर्म आणि मेडिक्लेम या इंश्युरंस प्रकारांची माहिती असणे गरजेचे आहे. (याबद्दल ब्लॉग मध्ये पुढील लेखात)

हे केल्यानंतर , जे काही "Surplus" उरते ते बिनबोभाटपणे कोणत्याही गुंतवणूक प्रकारात आपण ठेवू शकतो.

सबब , इंश्युरंस किंवा गुंतवणूक ? असा प्रश्न जेव्हा जेव्हा उपस्थित होतो , तेव्हा तेव्हा वरील बाबींकडे लक्ष देऊन तसे निर्णय घेतल्यास आपला तोटा होणार नाही हे निश्चित.

सीए केदार दत्तात्रेय गोगटे

ca.kdgogate@gmail.com

बी.कॉम ; एमसीए , एसीए , DISA (New Delhi)